Mercurius is net zo glanzend, ongrijpbaar en beweeglijk als het vloeibare metaal (kwikzilver) waaraan hij zijn (Romeinse) naam gaf. Hij was de boodschapper van de goden. Met vleugels aan zijn hoed en zijn sandalen, en met zijn, met een slang omwonden, staf (de caduceus), bracht hij, vliegend tussen de Olympus en de aarde, boodschappen van zijn vader Zeus over aan stervelingen.
Soms bracht hij hulp, zoals toen hij Odysseus het toverkruid wees dat hem zou redden van de betovering door Circe. Soms kwam hij met strenge goddelijke bevelen, zoals toen hij tegen Aeneas zei dat hij Dido moest verlaten en de toekomstige stad Rome moest stichten.
Als woordvoerder, handelaar, reiziger, bedrieger en dief beheerste Mercurius alle vormen van uitwisseling en communicatie. Zijn vaardigheid met woorden maakte hem tot beschermer van schrijvers, redenaars, academici en diplomaten. Hij zag toe op de circulatie van goederen door kooplieden en dieven, en waakte over reizigers en grensgangers.
Net als de grens tussen hemel en aarde overschreed hij ook de grens tussen leven en dood. Als psychopompos - zielengeleider - bracht hij de zielen van de doden naar Hades en, een enkele keer, ook weer terug.
In de hellenistische tijd werd Hermes geassocieerd met wijsheid, vandaar de term 'hermeneutiek', de bestudering van uitlegkunde.
Verwante mythen
Mercurius en de Egyptische god Thot vallen samen in de figuur van de wijze Hermes Trismegistus. De Keltische Ogmios is een god van de welsprekendheid en is ook een psychopompos.